Bức tranh định mệnh 

Nhóm Tiền Raphael do John Everett Millais, Dante Gabriel Rossetti và William Holman Hunt lập vào năm 1848. Đó là một nhóm bí mật gồm 7 nghệ sĩ, nhà thơ người Anh được nhà phê bình nghệ thuật John Ruskin truyền cảm hứng. Họ muốn tìm về nghệ thuật trước thời Phục hưng, trước thời của họa sĩ Raphael. Các tác phẩm giàu chi tiết, gắn liền với lịch sử và thần thoại, đồng thời quảng bá văn hóa Trung cổ.

Một trong những tác phẩm kinh điển của các nghệ sĩ Tiền Raphael là Opheliado John Everett Millais hoàn thành năm 1852. Người mẫu trong bức tranh chính là Lizzie. 

Bức Ophelialấy cảm hứng từ nhân vật cùng tên trong vở kịch Hamletcủa Shakespeare. Ophelia thất vọng khi thấy người yêu là Hamlet bị điên và cha chết đầy bí ẩn nên cô mất trí, đi lang thang và cuối cùng chết giữa dòng nước. 

Theo tạp chí Barnebys, để làm mẫu, Lizzie nằm trong bồn tắm chứa đầy nước vào mùa đông. Họa sĩ đặt đèn dầu dưới bồn để giữ ấm nước nhưng đèn dần tắt. Sau thời gian dài ngâm mình trong nước lạnh, Lizzie bị viêm phổi và bắt đầu dùng thuốc phiện để giảm đau.

Khi tác phẩm hoàn thành, Lizzie trở nên nổi tiếng và có nhiều nghệ sĩ muốn làm việc với cô. Cô quyết định hợp tác với Dante Gabriel Rossetti nhưng ông không thích tất cả chú ý mà cô nhận được từ những người khác. Do đó, Lizzie trở thành mẫu độc quyền của Rossetti. Trong mắt họa sĩ người Anh, Lizzie là cô gái lý tưởng: xinh đẹp, học thức và có đức tin.  

Mối tình bế tắc 

Rossetti và Lizzie thành đôi nhưng mối quan hệ của họ luôn gặp sóng gió. Thời gian đính hôn kéo dài 10 năm khi Rossetti từ chối ấn định ngày cưới vì lo lắng trước phản ứng dữ dội từ gia đình nổi tiếng của mình. Trong những năm tháng đó, Rossetti có thêm nhiều cuộc tình khiến Lizzie đau khổ và nghiện thuốc phiện nặng hơn. 

Dù vậy, nhờ Rossetti giúp đỡ, Lizzie bắt đầu học vẽ và trở thành một họa sĩ, nhà thơ. John Ruskin ca ngợi Lizzie là một tài năng và cô cũng là nữ nghệ sĩ duy nhất tại triển lãm Tiền Raphael ở London năm 1857. Sau đó, cô chuyển đến Sheffield, tiếp tục sáng tác nghệ thuật. 

Đầu năm 1860, sức khỏe của Lizzie ngày càng xấu đi. Khi biết chuyện, Rossetti lập tức tổ chức lễ cưới với cô. Lúc này, Lizzie yếu đến mức được bế đến nhà thờ để dự đám cưới của chính mình. Một năm sau đám cưới, cô có thai nhưng bị sảy và trở nên trầm cảm. Cùng năm đó, cô có thai lần hai. Tới tháng 2/1862, Lizzie tự sát ở tuổi 33. 

Chính Rossetti là người phát hiện ra vợ nằm vô hồn trên giường. Bên cạnh cô là chai thuốc phiện và mảnh giấy yêu cầu ông chăm sóc em trai của cô. 

Khi chôn cất Lizzie, Rossetti đặt bản sao duy nhất những bài thơ của ông vào quan tài của cô. Sau 7 năm, Rossetti trở nên bất ổn và nhờ bạn khai quật mộ của vợ và lấy lại tập thơ. Người bạn sau đó kể cho Rossetti rằng thi thể của Lizzie đã được bảo quản tốt, mái tóc màu đồng của cô phủ kín quan tài. 

Cái chết liên quan tới màu vẽ của danh họa Caravaggio khi 39 tuổi

-Ai cũng quan tâm đến những điều mới mẻ của Điều còn mãi 2016, anh có chịu áp lực nào về việc “phải làm mới” những giá trị cũ hay không?

-Không.Tuyệt đối không. Tôi không  tự bắt mình làm điều không nên và không thể.Điều Còn Mãi tôn vinh những giá trị cốt lõi, đã được thử thách qua thời gian. Đừng bắt nó phải gánh trách nhiệm truyền tải thông điệp mới, hình thức mới

-Mời các ca sỹ nhạc nhẹ hát các ca khúc thính phòng chẳng phảiđ ã là một cách lựa chọn tốt đó sao? Công chúng của nhạc nhẹ bao giờ cũng đông hơn, chúng ta có thể qua họ để giới thiệu các tác phẩm âm nhạc kinh điển đến với khán thính giả rộng rãi hơn.

-Vâng, tôi nghĩ đó cũng là một cách. Tôi cũng không phủ nhận các ngôi sao nhạc nhẹ có rất nhiều công chúng và nhiều người trong số họ có giọnghát tuyệt vời. Nhưng hát với dàn nhạc là một kỹ năng cần được khổ luyện.

 Không phải ai cũng hát được với Dàn nhạc Giao hưởng. Nếu nhạc nhẹ giữ nhịp bằng trống, đều đều, đượclập trình thì dàn nhạc giao hưởng do nhạc công chơi trực tiếp, nó phụ thuộc vàotổng phổ của từng nhạc trưởng, vào xúc cảm của từng nhạc công và khả năng phốihợp  với dàn nhạc của từng ca sỹ . Vì vậy,các nghệ sỹ thính phòng bậc thầy như Quang Thọ hay Đăng Dương sẽ làm cho những nhạc sỹ phối khí như tôi hoàn toàn yên tâm khi họ hát với dàn nhạc mà mình không có mặt ở đó

-Một nhạc sỹ viết giao hưởng được coi là trẻ và thành công nhất trong thế hệ mình  như anh, sao lại có vẻ dè chừng với khái niệm “mới” trong âm nhạc như vậy?

-Vì tôi luôn tự nói với mình hàng ngày, từ khi còn nhỏ, bắt đầu học nhạc : phải làm tốt những điều cơ bản nhất trước đã
Tôi nhớ đầu những năm 80, nhà tôi ở Hà Nội cũng được coi như khá giả, bố tôi điSài gòn mang ra một chiếc  xe máy hiệuHonda. Hồi ấy thế là oách lắm, cả phố xúm vào trầm trồ. Tôi thì thấy cái xe ấyxấu (giờ vẫn thấy xấu), tôi tò mò sờ mó chọc ngoáy cái xe mãi, xem nó có gì đặcbiệt , sao nó xấu thế mà mình không làm được, lại cứ phải suýt xoa trầm trồ. Bố tôi bảo : những thứ khác thì có thể, nhưng pit tông  và xi lanh thì mình Không thể làm được con ạ. Đó là  Cơ khí chính xác, là một ngành công nghiệp chúng ta chưa có.
Tôi rất thấm điều bố nói, nó đúng cả trong môn học nghệ thuật mà tôi theo đuổilà âm nhạc bác học. Đến nay, chúng ta vẫn lắp ráp xe máy chứ chưa chế tạo đượcđộng cơ, và đến nay, chúng ta chưa làm được nhạc giao hưởng thật sự đỉnh cao,một phần cũng vì chưa gì chúng ta đã loay hoay với việc làm mới nó . Chưa hiểu hết, chưa đi đến tận cùng, cả sáng tác và biểu diễn, thì loay hoay đổi mới nhạc giao hưởng, cũng có khác gì sơn mới cái xe máy hay lắp ráp cái yếm xe ngược để tạo ấn tượng bề ngoài  đâu  

-Nghĩa là anh hoàn toàn yên tâm với những giá trị “đã đượcthử thách” của Điều còn mãi 2016? Không có mặt trong buổi công diễn, anh có chút lo lắng nào không? 

-Tôi tin vào giá trị của các tác phẩm được Ban tổ chức lựa chọn, và tin vào tàinăng của các nghệ sỹ. Điều tôi lo lắng nhất là chất lượng âm thanh được thu quaTV. Khán giả xem truyền hình trực tiếp sẽ khó thấy được trọn vẹn cái hay cái đẹpcủa tác phẩm vì âm thanh qua TV là âm thanh từ micro, do vậy nó chỉ lấy được  tiếng của ca sỹ, còn âm thanh trực tiếp tạikhán  phòng của dàn nhạc sẽ không lên hết được. 

Giá mà Nhà hát có một phòng mastering để các kỹ sư âm thanh chỉnh âm cho chuẩn rồi mới phát lên TV thì tuyệt vời . Các buổi hòa nhạc trên thế giới được truyền trực tiếp giờ đều đã được xử lý âm thanh như vậy .

-Một nhạc sỹ viết giao hưởng như anh, hình như có vẻ hơi quá quan tâm đến kỹ thuật âm thanh hiện đại cũng như các phương tiện truyền tải âm nhạc thời thượng khác?

-Có chứ, công chúng của nhạc giao hưởng sẽ phải ngày càng trẻ.Nếu không muốn họ quay lưng lại với nhạc cổ điển, phải tìm mọi cách để tiếp cận với họ 

Tôi vẫn đang mơ ước  phối lại và thu âm được 2 bản thật hoàn chỉnh, thật tuyệt vờicủa 2 bản “Tình ca”, một của Hoàng Việt, một của Phạm Duy- từng là 2 tiết mục “đỉnh”của “Điều còn mãi”,

Tôi cũng mong Điều còn mãi 2017 sẽ có một hệ thống âm thanh thật tốt để làm live stream trên face book, như thế, sức  “công phá” của những tác phẩm âm nhạc bất hủ sẽ còn lớn hơn nhiều

Nam Chi (thực hiện)